Archipelag Spitsbergen

Główne wyspy należące do archipelagu: Spitsbergen Zachodni (Vestspitsbergen), Ziemia Północno-Wschodnia (Nordaustlandet), Wyspa Barentsa (Barentsoya), Wyspa Edge’a (Edgeoya), Ziemia Księcia Karola (Prins Karls Forland). Spitsbergen Zachodni ( 39 tys. km_) to największa wyspa archipelagu, od 1996 roku nazywana przez norwegów Spitsbergenem. Nazwa Spitsbergen, czyli ostre góry, nadana została przez holenderskich odkrywców, którzy w 1596 roku ujrzeli wyłaniające się z morza spiczaste wierzchołki gór. Svalbard to norweska prowincja obejmująca archipelag Spitsbergen i kilka innych wysp (m.in. Wyspę Niedźwiedzią – Bjornoya). Na mocy Traktatu Spitsbergeńskiego Norwegia sprawuje nad tym obszarem pełne zwierzchnictwo.
Stolicą jest Longyearbyen.

Przyroda

Krajobraz Spitsbergenu to potężne góry, szczyty pokryte lododowcami schodzącymi do morza, rzeki, których ujścia rozlewają się licznymi strumieniami (tzw. strumienie warkoczowe), wybrzeża pokryte kolorową w lecie tundrą. Nazywany jest „lodową pustynią”. Ponad połowę powierzchni pokrywają lodowce. Reszta to tereny skaliste. Niskopienna tundra zajmuje jedynie wąski pas wybrzeży, zbocza górskie od strony morza i niektóre doliny. Położony dość daleko na północ Spitsbergen ma stosunkowo łagodny klimat, różny dla wschodniej i zachodniej części. To wpływ prądów morskich. Ciepły prąd zachodniospitsbergeński (Golfstrom) opływa północne i zachodnie wybrzeże. Zimny prąd od strony wschodniej płynie z Morza Barentsa. Od strony wschodniej brzegi Morza Barentsa w większej części pokrywają lodowce. W zimie morze zamarza i tworzy lodowe połączenie z innymi wyspami archipelagu (umożliwia wędrówki niedźwiedzi polarnych). Zachodnie wybrzeże jest zdecydowanie cieplejsze. Tu znajdują się wszystkie miasta: Longyearbyen, Barentsburg, Ny-Alesund oraz Polska Stacja Polarna – Hornsund. Flora i fauna jest zdecydowanie bogatsza, a latem zamieszkują tu olbrzymie kolonie ptaków morskich. Arktyczna przyroda jest niezwykle wrażliwa. Zależności między organizmami i środowiskiem są silne i bardzo łatwo zaburzyć ich równowagę, a odnowa życia przebiega powoli! Aby chronić ten wyjątkowy obszar utworzono wiele parków narodowych i rezerwatów. Obejmują ok. 60% powierzchni archipelagu.

Dzień i noc polarne

W czasie trwania dnia polarnego (od 19 kwietnia do 23 sierpnia) słońce nie schodzi poniżej horyzontu.
Podczas nocy polarnej (od 26 pażdziernika do 16 lutego) słońce nie wyłania się ponad horyzont.
Zjawiskiem charakterystycznym dla okolic podbiegunowych jest zorza polarna (Aurora borealis).
Często podczas arktycznej nocy niebo rozświetlają zielone, żółte i czerwone ruchliwe smugi.
To strumienie elektronów i protonów docierających z kosmosu wywołują luminescencję gazów w pasie jonosfery (warstwa atmosfery 50-60 km nad powierzcznią ziemi).

Rośliny

Warunki do rozwoju roślin na Spitsbergnie nie są łatwe. Niskie temperatury, silne wiatry, słabo wykształcona gleba, krótki okres wegetacyjny. Występuje tu około 170 gatunków, głównie porosty, mchy, grzyby i rośliny kwiatowe. Karłowe wierzby dorastają zaledwie do kilkunastu centymetrów wysokości. Ale podczas lata zaskakują intensywnością kolorów. Mchy i kwitnące kwiaty tworzą rozległe, barwne dywany. Uroki arktycznej przyrody pięknie opisał Włodzimierz Puchalski w książce „Przyroda arktyki”: Chyba nic bardziej nie może człowieka zachwycić niż widok kolorowych kwiatów tak blisko bieguna, wśród górskich szczytów pokrytych lodami. Patrząc w głąb lądu znad oceanu, trudno sobie nawet wyobrazić, że te nieduże z daleka widoczne kolorowe plamy na stokach górskich to przepiękna kobierce kwiatów. (...) Kwiaty Spitsbergenu są drobne i małe, a ponadto zupełnie bezwonne, ponieważ nie będąc zapylanymi przez owady, nie potrzebują ich wabić swoim aromatem. Są za to bardzo kolorowe. Najbardziej bogato wyglądają tundry porośnięte kępami mchów i porostów, burzanami traw przetykanych różnymi kwiatami. Zwłaszcza miejsca dobrze nasłonecznione i użyźnione odchodami ptaków nie ustępują najbujniejszym terenom naszch łąk.

	Silene acaulis

Galeria zdjęć: Rośliny Spitsbergenu

Zwierzęta

Stali mieszkańcy wysp to niedźwiedź polarny, piesiec (lis polarny), renifer, pardwa górska, bezkręgowce (pierwotniaki, wrotki, nicienie, skąposzczety, niesporaczki, skorupiaki, roztocza, pająki, owady bezskrzydłe, muchówki). Podczas lata przylatują ogromne ilości ptaków morskich. Z ssaków morskich najliczniejsze są foki obrączkowane.

Niedźwiedź polarny Ursus maritimus	Renifer Rangifer tarandus platyrhynchus
Piesiec Alopex lagopus	Pardwa górska Lagopus muhyperboreus

Linki:

Polska Stacja Polarna "Hornsund": hornsund.igf.edu.pl

Norwegian Polar Institute: cruise-handbook.npolar.no

Strona Gubernatora Spitsbergenu: sysselmannen.no